W przypadku języków kompilowanych kod źródłowy jest przekształcany (kompilowany) na kod maszynowy lub kod pośredni przez specjalny program zwany kompilatorem, w językach interpretowanych ten etap jest pomijany. Kod jest interpretowany linia po linii w trakcie wykonywania programu.
Po kompilacji kodu w języku kompilowanym uzyskujemy plik wykonywalny, który jest specyficzny dla danej platformy sprzętowej, co za tym idzie, uruchomienie pliku na innej platformie może okazać się niemożliwe. Problem ten nie występuje w przypadku języków interpretowanych, ponieważ uruchamiany jest bezpośrednio kod, a nie plik wykonywalny.
Programy kompilowane są bardziej wydajne, ponieważ są przechowywane w formie kodu maszynowego, który jest zoptymalizowany pod konkretną architekturę sprzętową. Programy interpretowane są mniej wydajne, ponieważ podczas ich wykonywania musi odbywać się interpretacja kodu co wprowadza dodatkowe obciążenie.
Zaletą programów interpretowanych jest jednak ich przenośność, ponieważ można je uruchomić niezależnie od platformy (o ile platforma może być wyposażona w interpreter). W przypadku programów kompilowanych taka przenośność nie jest możliwa do uzyskania.
Różnice między nimi wynikają z procesu przetwarzania kodu źródłowego na formę zrozumiałą dla komputera.
W przypadku języków kompilowanych, kod źródłowy jest przekształcany w kod maszynowy lub kod pośredni przez specjalny program zwany kompilatorem. Otrzymuje się plik wykonywalny, co gwarantuje lepszą wydajność, niż w przypadku języków interpretowanych, ponieważ kod jest zoptymalizowany pod konkretną architekturę.
W językach interpretowanych kod źródłowy jest czytany i wykonywany linia po linii przez interpreter podczas uruchamiania programu, bez etapu wcześniejszej kompilacji. Brak pliku wykonywalnego specyficznego dla platformy sprawia, że są one bardziej przenośne.
W praktyce istnieją także podejścia mieszane, takie jak JIT (just-in-time compilation), gdzie kod jest kompilowany w trakcie wykonania, łącząc korzyści obu modeli. Wybór między kompilacją a interpretacją zależy od wymagań projektu, oczekiwanej wydajności, a także preferencji programisty. Warto także wspomnieć o tym, że języki interpretowane często pozwalają na szybszy cykl rozwoju dzięki eliminacji etapu kompilacji i możliwości interaktywnego testowania kodu.