Główne różnice między czasami przeszłymi w języku hiszpańskim wynikają z kontekstu, w jakim opisujemy wydarzenia. Czas Pretérito Perfecto (np. he hablado) używany jest głównie do mówienia o czynnościach przeszłych mających związek z teraźniejszością lub rozgrywających się w okresie, który nadal trwa, np. Este año he viajado mucho (W tym roku dużo podróżowałem). Z kolei Pretérito Indefinido (np. hablé) służy do opisywania czynności zakończonych w przeszłości, bez wyraźnego związku z teraźniejszością: Ayer hablé con María (Wczoraj rozmawiałem z Marią). Imperfecto (np. hablaba) z kolei używa się do opisu trwających w przeszłości stanów, powtarzających się czynności lub tła dla innych wydarzeń: Cuando era niño, jugaba en el parque (Kiedy byłem dzieckiem, bawiłem się w parku). Rozróżnienie tych czasów zależy więc od tego, czy mówimy o zakończonym wydarzeniu, jego powtarzalności, czy też wpływie na teraźniejszość.
Wyobraźmy sobie sytuację: chcesz opowiedzieć o swoich doświadczeniach z wakacji. Jeśli mówisz o tym, co zrobiłeś podczas tych wakacji, wybierzesz Pretérito Indefinido: Fui a la playa y nadé mucho (Poszedłem na plażę i dużo pływałem). Gdybyś jednak chciał opowiedzieć, jak wyglądały twoje codzienne aktywności podczas pobytu, użyjesz Imperfecto: Por las mañanas iba a la playa y por las tardes leía un libro (Rano chodziłem na plażę, a popołudniami czytałem książkę). A teraz, jeśli mówisz o swoich wakacjach w kontekście teraźniejszym, np. z przyjaciółmi po powrocie, użyjesz Pretérito Perfecto: Este verano he estado en Italia y me ha encantado (Tego lata byłem we Włoszech i bardzo mi się podobało)
Różnice między tymi czasami przeszłymi można również wyjaśnić w odniesieniu do czasu gramatycznego oraz niuansów językowych. Pretérito Perfecto jest powszechnie używany w Hiszpanii do opisu zdarzeń w ramach czasu „mentalnie” postrzeganego jako teraźniejszy: Hoy he leído un libro (Dziś przeczytałem książkę). W Ameryce Łacińskiej częściej zastępuje się go Pretérito Indefinido: Hoy leí un libro. Pretérito Indefinido koncentruje się na zakończonym wydarzeniu: El año pasado viajé a México (W zeszłym roku podróżowałem do Meksyku). Natomiast Imperfecto nie wskazuje na czas zakończenia – opisuje tło: Mientras estudiaba, escuchaba música (Podczas gdy się uczyłem, słuchałem muzyki). Ważne są także czasowniki. Niektóre, takie jak saber czy conocer, zmieniają znaczenie w zależności od użytego czasu: Sabía la verdad (Wiedziałem prawdę) vs. Supe la verdad (Dowiedziałem się prawdy)