Podstawowe procesy metaboliczne zachodzące w organizmach żywych obejmują:
-
Glikoliza: Jest to proces, w którym glukoza jest rozkładana do dwóch cząsteczek kwasu pirogronowego, produkcji niewielkiej ilości energii w postaci ATP oraz redukcji NAD+ do NADH.
-
Oddychanie komórkowe: To kompleksowy proces, w którym kwas pirogronowy (otrzymany z glikolizy) jest zużywany w obecności tlenu do produkcji dużych ilości energii w postaci ATP poprzez szlak metaboliczny znany jako cykl Krebsa i łańcuch oddechowy.
-
Fotosynteza: Proces, w którym światło słoneczne jest wykorzystywane przez rośliny, glony i niektóre bakterie do przekształcania dwutlenku węgla i wody w glukozę i tlen. Jest to proces, który umożliwia producentom (np. roślinom) wytwarzanie substancji organicznych, wykorzystywanych jako pożywienie dla konsumentów.
-
Synteza białek: Proces, w którym aminokwasy są łączone ze sobą w określonej sekwencji na podstawie informacji zawartych w DNA, tworząc białka, które są niezbędne do różnych funkcji komórkowych.
-
Glikogeneza i glikogenoliza: Glikogeneza to proces syntezy glikogenu, który jest formą magazynowania glukozy w organizmach zwierzęcych, podczas gdy glikogenoliza to proces rozkładu glikogenu w celu uwolnienia glukozy w odpowiedzi na zapotrzebowanie energetyczne organizmu.
Procesy metaboliczne w organizmach żywych można podzielić na dwie główne kategorie: procesy kataboliczne i anaboliczne. Oto różnice między nimi:
-
Katabolizm:
- Katabolizm to zespół reakcji metabolicznych prowadzących do rozkładu złożonych związków chemicznych na prostsze.
- W katabolizmie energia jest uwalniana, ponieważ więzi chemiczne w złożonych związkach są łamane.
- Przykłady katabolicznych procesów metabolicznych to glikoliza, oddychanie komórkowe i beta-oksydacja kwasów tłuszczowych.
- Celem katabolizmu jest uwolnienie energii potrzebnej do wykonywania pracy komórkowej oraz dostarczenie substratów dla procesów anabolicznych.
-
Anabolizm:
- Anabolizm to zespół reakcji metabolicznych prowadzących do syntezy złożonych związków chemicznych z prostszych substratów.
- W anabolizmie energia jest zużywana, ponieważ nowe wiązania chemiczne są tworzone.
- Przykłady anabolicznych procesów metabolicznych to synteza białek, synteza kwasów nukleinowych, synteza glikogenu i fotosynteza.
- Celem anabolizmu jest budowa i naprawa tkanek, magazynowanie energii w formie związków chemicznych (takich jak glikogen) oraz syntetyzowanie związków niezbędnych do funkcjonowania komórek.